Volgens het Centraal Bureau voor Statistiek kwamen er in 2019 in totaal 22540 asielzoekers naar Nederland waarvan ongeveer 5200 onder de leeftijd van 18 waren. De grootste groepen kinderen waren afkomstig uit Syrië en hebben te maken met gedwongen migratie. Een grote percentage van de vluchtelingenkinderen kunnen te maken hebben met psychische problemen die samen kunnen hangen met traumatisering. Wat zijn de oorzaken geweest voor die traumatisering en stress en hoe kunnen we als hulpverlener of ouder deze kinderen helpen?
Oorzaken van trauma en stress bij vluchtelingenkinderen
- De vluchtelingenkinderen hebben geleefd in een oorlogsgebied tussen gewelddadige conflicten en zijn daarvoor gevlucht. Ze hebben daarbij veel familie en vrienden verloren. Ook tijdens de vlucht hebben ze te maken gehad met stressvolle gebeurtenissen. Ze kunnen mishandeld zijn en hoogstwaarschijnlijk zijn ze ook terecht gekomen in slechte leefomstandigheden.
- De vluchtelingenkinderen hebben slechte herinneringen aan het verleden waardoor ze voortdurend nachtmerries en angsten hebben. Herinneringen uit het verleden kunnen ze moeilijk vergeten.
- Na aankomst in Nederland wordt de voortdurende stress die kinderen meemaken, uitvergroot tijdens de asielprocedure. Ze zijn tijdelijk in een vreemd land, maar weten niet of ze daar permanent mogen blijven.
- De ouders van de vluchtelingenkinderen hebben meestal ook te maken met trauma en depressie waardoor de kinderen er ook onder lijden.
- Bij het definitief verblijf in Nederland is er een onvermogen om zich aan de nieuwe regels en gewoontes aan te passen. Kinderen kunnen hierbij moeite hebben, omdat ze in een vreemd land uit het niets veel opnieuw moeten opbouwen. Ook zullen ze moeite hebben wegens het ontbreken van een gemeenschapsgevoel.
Symptomen voor trauma en stress bij vluchtelingenkinderen
- Concentratieproblemen en leerproblemen
- Herbeleven van gebeurtenissen
- Vertonen van agressief gedrag
- Gebrek aan zelfvertrouwen en eigenwaarde
- Fysieke klachten
- Angsten
Hoe krijgen vluchtelingenkinderen steun van een volwassene of hulpverlener?
Beschermende factoren
Er is een groot gebrek aan sociaal netwerk. Kinderen hebben geen familie en vrienden om zich heen. Om trauma’s te kunnen verwerken zijn beschermende factoren ook van belang. Het behouden van eigen normen en waarden zorgen ervoor dat er rekening wordt gehouden met de eigen cultuur. Dit zorgt voor het creëren van een gevoel van vertrouwen en een veilige band. Het bijbrengen van structuur in het leven en een goed rolmodel voor het kind, kan ook helpen bij het verwerken van trauma’s.
Eigenwaarde en zelfwaardering
Bij de vluchtelingenkinderen met trauma en stress, is het belangrijk dat hun eigenwaarde en zelfwaardering gestimuleerd wordt. Het geloof in eigen kunnen moet vergroot worden. Ze moeten het gevoel krijgen dat ze gewaardeerd en gesteund worden. In eerste instantie zou er geluisterd moeten worden naar deze kinderen. Leerkrachten zouden ze meer inspraak kunnen geven. Als kinderen tegenwerken kun je ze als leerkracht beter niet onderdruk zetten, maar voorzichtig met hen praten en aanmoedigen.
Vertrouwensband
Het is belangrijk dat een hulpverlener een goede band creëert met de ouders van het kind, zodat ouders thuis het kind kunnen voorzien van een stabiele en zorgzame omgeving. Leerkrachten zouden regelmatig met ouders en hulpverleners moeten communiceren en hen informeren over de situatie en resultaten op school. Ook is het van groot belang dat de hulpverlener een vertrouwensband kan opbouwen met het kind, zodat het kind beter geholpen kan worden.
Voldoende kennis
Om een vertrouwensrelatie te kunnen opbouwen met het kind, moeten hulpverleners beschikken over voldoende kennis. Ze moeten meer weten over de cultuur, normen en waarden, land van herkomst en geloof. Ook is het belangrijk dat ze voldoende weten over de gezondheidsproblemen van het kind, zodat ze op tijd kunnen ingrijpen.
Cultuur sensitief
Kortom de vluchtelingenkinderen zouden op sociaal en emotioneel gebied gestimuleerd moeten worden met behulp van een systeemgerichte benadering, zodat het verwerken van trauma’s en het wegwerken van stress sneller gaat. Hulpverleners kunnen hierbij een grote rol spelen door vluchtelingenkinderen cultuur sensitief te benaderen.
Sensa Zorg heeft een cultuurspecifiek behandelaanbod en probeert kinderen met een migratieachtergrond zo goed mogelijk te behandelen, door het ontwikkelen van interculturele competenties bij hulpverleners. Voor meer informatie hiervoor kun je (specialistisch) jeugdhulp raadplegen.
Gastblog van: Sensa Zorg.