Emoties zijn een essentieel onderdeel van wie je bent. Maar ze kunnen soms ingewikkeld en verwarrend zijn. Weten hoe je ermee om kan gaan is een belangrijk onderdeel van het ontwikkelen van emotionele gezondheid.
Atlas van emoties van Ekman
Er zijn meerdere manieren om emoties te categoriseren. Onderzoek uit 2017 van de universiteit in Californië suggereert bijvoorbeeld dat er 27 emoties zijn. In dit artikel schrijf ik over de vijf basisemoties volgens de indeling van Ekman, psycholoog en vooraanstaand onderzoeker op het gebied van emoties. Ekman ondervroeg meer dan 100 wetenschappers en gebruikte hun input voor de Atlas of Emotions.
Volgens deze ‘atlas’ kunnen emoties verdeeld worden in vijf hoofdcategorieën:
- Woede
- Angst
- Verdriet
- Walging
- Genot
Hieronder geef ik uitleg over wat elk van deze vijf categorieën inhoudt.
1. Emotie woede
Woede ontstaat meestal wanneer jou een vorm van onrecht wordt aangedaan. Dit kan ertoe leiden dat je je bedreigd voelt en niet in staat bent jezelf te verdedigen. Veel mensen beschouwen woede als iets negatiefs, maar het is een normale emotie die je kan helpen te weten wanneer een situatie niet (meer) goed voor je is.
Hoe ga je om met woede?
Woorden die je kan gebruiken wanneer je je boos voelt, zijn onder meer: geërgerd, gefrustreerd, boos, bedrogen, wraakzuchtig, beledigd.
Er zijn veel manieren om met boosheid om te gaan. Sommige daarvan kunnen behoorlijk uit de hand lopen. Probeer daarom eens deze tips:
- Neem een pauze. Wanneer je je gefrustreerd voelt, neem dan even wat afstand. Maak een wandeling of luister naar rustgevende muziek. Neem een paar minuten de tijd om te overwegen wat je boosheid veroorzaakt. Kan je de situatie vanuit een ander perspectief bekijken? Kan je iets doen om het beter te maken?
- Uit je woede op een opbouwende manier. Je zou ervoor kunnen kiezen om je niet te uiten omdat je bang bent voor conflict. Je boosheid slaat naar binnen. Dit lijkt een veilige strategie, maar hou er rekening mee dat je woede kan gaan woekeren. Neem in plaats daarvan de tijd om af te koelen als dat nodig is. Probeer dan je gevoelens kalm en respectvol uit te drukken.
- Focus op het vinden van een oplossing. Boosheid maakt vaak hulpeloos. Werken aan het oplossen van het probleem dat je boosheid veroorzaakt, kan dit verhelpen. Je kan misschien niet elke situatie oplossen die je boos maakt, maar je kan meestal wel íets doen om verbetering te krijgen.
Meer oplossingen voor woedeaanvallen vind je op deze website.
2. Emotie angst
Angst ontstaat wanneer je je bedreigt voelt. Afhankelijk van die waargenomen dreiging kan angst variëren van mild tot ernstig.
Houd er rekening mee dat het niveau van angst dat je voelt niet altijd overeenkomt met de intensiteit van de dreiging. Als je bijvoorbeeld angstig bent aangelegd, kun je angst voelen in situaties die niet echt een bedreiging vormen – hoewel dat de angst niet minder reëel maakt.
Hoe ga je om met angst?
Angst kan je het volgende doen voelen: bezorgd, nerveus, paniek, geschokt, verward, ten einde raad, verward.
Angst is een volkomen normale emotie – één die ervoor heeft gezorgd dat je voorouders niet levend werden opgegeten – maar er zijn dingen die je tegen de angst kunt doen:
- Ga de angst niet uit de weg. Als je ergens bang voor bent, is een natuurlijke reactie dat je weg wilt blijven bij de bron van je angst. Dit maakt je angst echter alleen maar erger. Probeer in plaats daarvan je angst onder ogen te zien. Als je bijvoorbeeld plotseling een angst ontwikkelt voor autorijden, stap weer in je auto. Blijf eerst dicht bij huis als het helpt, maar vermijd het niet.
- Leid jezelf af. Soms kan angst zo overweldigend zijn dat het moeilijk is om aan iets anders te denken. Maar steeds weer piekeren over dat waar je bang voor bent, kan een negatieve invloed hebben op je emotionele welzijn. Het kan zelfs je angst erger maken. Luister naar een audioboek, muziek of podcast. Maak dat nieuwe recept waarop je je moet concentreren of ga wandelen of joggen in de natuur.
- Denk logisch na. Neem een moment om na te denken over je angst. Is er iets dat je eraan kunt doen? Kan het je echt schaden? Wat is het ergste dat er kan gebeuren als je angst uitkomt? Wat zou je dan kunnen doen? Als je weet hoe je met je angst zou omgaan, kun je je minder bang gaan voelen.
Raak niet ontmoedigd als deze tips niet werken. Overweeg gesprekken met een psycholoog. Die kan je helpen bij angstgevoelens, paniekaanvallen, fobieën en andere psychische problemen rond angst.
3. Verdriet
Iedereen voelt zich van tijd tot tijd verdrietig. Deze emotie kan betrekking hebben op een specifieke gebeurtenis, zoals een verlies of afwijzing. Maar in andere gevallen heb je misschien geen idee waarom je je verdrietig voelt.
Hoe praat je over de emotie verdriet?
Als je verdrietig bent, kan het volgende spelen: eenzaam, liefdesverdriet, somber, teleurgesteld, hopeloos, ongelukkig, onrustig, werkeloos
Verdriet kan moeilijk zijn, maar afhankelijk van je situatie kunnen deze tips helpen:
- Of je nu aan het opkrabbelen bent vanwege een verlies of nare ervaring, het onder ogen komen van je verdriet helpt bij de verwerking. Iedereen doet dit op zijn eigen manier, dus doe wat goed voor jou voelt. Sommigen helpt het om te praten. Anderen vinden het prettig om zich op een creatieve manier uit te drukken.
- Doe iets zinvols. Iets doen om anderen te helpen of terug te geven aan de samenleving kan je helpen je meer verbonden te voelen met andere mensen.
- Vraag om hulp. Dit is makkelijker gezegd dan gedaan wanneer je je op je slechtst voelt. Kies mensen uit die lief voor je zijn. Pijn neemt af met de tijd, ook al kan je je dat op dit moment niet voorstellen.
Als je verdrietig blijft of wanneer je verdriet een aanzienlijke impact begint te hebben op je dagelijks leven, kan het helpen om met een therapeut te gaan praten.
4. Walging voelen
Meestal ervaar je walging als een reactie op onaangename of ongewenste situaties. Net als woede kunnen gevoelens van walging helpen om je te beschermen tegen dingen die je wilt vermijden.
Het kan ook problemen opleveren als het ertoe leidt dat je bepaalde mensen, waaronder jezelf, niet leuk vindt. Of wanneer je je in een situatie bevindt die niet noodzakelijk slecht voor je is.
Hoe ga je om met walging?
Walging kan ervoor zorgen dat je het volgende voelt: afkeer, weerzin, afkeuring, beledigd, geschokt, ongemakkelijk, misselijk.
Walging is een natuurlijke reactie op iets waar je niet van houdt. In sommige situaties wil je misschien je afkeer overwinnen. Deze strategieën kunnen daarbij helpen:
- Oefen mededogen. Het is normaal om je niet prettig te voelen wanneer je geconfronteerd wordt met dingen die je niet begrijpt of bang maakt. Veel mensen houden bijvoorbeeld niet van ziektes. Als je walging voelt als je aan zieke mensen denkt, breng dan wat tijd door met een zieke vriend of geliefde. Bied aan om te helpen.
- Focus op het gedrag, niet op de persoon. Als iemand iets doet waarvan je walgt, kun je reageren door je terug te trekken of boos te worden. Maar in plaats daarvan kun je ook proberen met die persoon te praten en uit te leggen wat zijn gedrag met jou doet.
- Wen langzaam aan dingen. Sommige dingen keren je maag om, wat er ook gebeurt. Om ergens langzaam aan te wennen, kan je beginnen om over dat, waarvan je walgt, te gaan lezen of foto’s te bekijken. Later kan je korte filmpjes kijken. Daarna kan je overgaan tot de confrontatie.
5. Genot voelen
Mensen voelen zich over het algemeen graag gelukkig. Geluk kan je uiten door te glimlachen, ontspannen- en/of vrolijk te zijn.
Om je gelukkig te voelen is het essentieel dat je je verbonden voelt met andere mensen. Daarnaast is het belangrijk om je veilig te voelen. Soms kan je je intens gelukkig voelen door iets wat je ziet, hoort, leest of doet.
Hoe ga je om met genot?
De woorden die je kan gebruiken om verschillende soorten genot te omschrijven zijn: geluk, liefde, verlichting, tevredenheid, vreugde, vermaak, trots, opwinding, vrede, tevredenheid en mededogen.
Soms staan bepaalde gevoelens of emoties in de weg om je gelukkig te kunnen voelen. Probeer dan te kijken naar wat er speelt: Heb je stress? Maak je je zorgen? Ben je slecht gehumeurd? Of heb je moeite om je te focussen op het heden?
Emoties samengevat
Emoties kunnen ingewikkeld zijn. Ze kunnen intens voelen of mild. Daarnaast kan je ook nog tegenstrijdige emoties voelen.
Maar emoties kunnen een doel dienen, zelfs als ze negatief zijn. In plaats van te proberen de emoties die je ervaart te veranderen, kun je overwegen ze te onderzoeken. Het zijn meestal de reacties op de emoties die van alles teweeg brengen, niet de emoties zelf.
Meer lezen op GZNDenzo
Misschien vind je volgende artikels ook interessant: