Categorieën
Psychologie

Een leugentje om bestwil? Dit is waarom kinderen jokken

“Mijn kind liegt. Hoe straf ik dat af?”  Een vraag die veel en vaak voorkomt onder ouders. En begrijpelijk, want liegen of jokken, dat vinden we als volwassenen niet oké. Dat doe je niet. Dat hoort niet. Het is niet netjes. Eerlijkheid is een waarde waaraan we, letterlijk, veel waarde hechten. De waarheid spreken is een norm die bij deze waarde hoort.

De norm als regel

Wat is kenmerkend voor regels? Juist ja. Die worden vaak door een ander bepaald. Het wordt opgelegd, aangeleerd. Een regel moet je leren van iets of iemand anders. Zoals je moet leren met bestek te eten (want dat is hygiënisch, en netjes), en zoals je moet leren om een ander de hand te schudden of te groeten (want dat is beleefd). Je raadt misschien waar ik naar toe wil met deze vergelijking. Eerlijk zijn is dus ook iets waarvan we moeten leren dat dit van ons verwacht wordt. Beter nog: waarvan we MOGEN leren dat dit van ons verwacht wordt.

Goed of kwaad?

Kinderen worden niet geboren met het bewustzijn dat liegen niet geaccepteerd wordt. Zoals een kind leert het bestek te gebruiken om netjes te eten, leert een kind ook door ervaring en voorbeelden. Waar netjes leren eten hoort bij de algemene ontwikkeling, en groeten van een ander bij de sociale ontwikkeling, hoort het leren dat liegen niet geaccepteerd wordt bij de gewetensontwikkeling. Deze ontwikkeling gaat enerzijds over het cognitieve, verstandelijke vermogen om te beoordelen wat goed of kwaad is, en daarnaast over de koppeling met de meest gepaste emotionele reactie (bijvoorbeeld angst, schaamte, schuldgevoel).

Gewetensontwikkeling

Kinderen ontwikkelen dit geweten in de basisschoolperiode, met name tussen de 7 en 10 jaar. Niet gek dus, als zij in deze fase gaan ‘experimenteren’ met de waarheid. Op jongere leeftijd snappen kinderen al wel dat er consequenties zijn aan bepaald ongewenst gedrag. Ze zijn zich echter nog niet bewust van andermans verwachtingen als het gaat om hun gedrag. Vanaf het tiende levensjaar zijn ze dat steeds meer. Hierdoor vraagt ook de ontwikkeling van zelfvertrouwen en een positief zelfbeeld aandacht.

Kortom: geen straf maar uitleg wat wel oké is

Samengevat: Een jong kind dat (af en toe) jokt, is een gezond kind dat aan het leren is wat wel en niet geaccepteerd wordt door de omgeving. Van daaruit worden grenzen helder, en zal het kind leren wat oké is en wat niet. Leg dus liever uit waarom je graag wil dat je kindje eerlijk is, in plaats van straffen. Zie het als onderdeel van de ontwikkeling, de zoektocht naar kaders en grenzen (en schep deze ook), in plaats van kwade opzet. Dat helpt bij de gewetensontwikkeling èn de vrede in huis! Zeker in deze decembertijd 😉 #leugentjeombestwil #goedheiligman.

Recente artikels van Lisa Dillen (Meer lezen)
Deel dit artikel